Σελίδες

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κίνημα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κίνημα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τα εργαλεία για την επικράτηση του ευρωατλαντικού συστήματος, Μέρος Ά: Το Ισλάμ, η Αραβική Άνοιξη και το Αφγανιστάν




https://kinhma.com/kinima-ola-ta-arthra/2020/ta-ergaleia-gia-tin-epikratisi-toy-eyroatlantikoy-systimatos-meros-a-to-islam-i-araviki-anoixi-kai-to-afganistan/


Το θεωρητικό υπόβαθρο του ανταγωνισμού Ρωσίας/Κίνας και ΗΠΑ


Ξεκινώντας το άρθρο είναι απαραίτητο να κάνουμε μία πολύ σύντομη αναφορά στην αγγλοσαξωνική γεωπολιτική σχολή, η οποία δεν είναι η μόνη θεωρητική προσέγγιση, αλλά οι αντιλήψεις της έχουν περάσει σε ένα μεγάλο βαθμό αυτούσιες από την αυτοκρατορία της Μεγάλης Βρετανίας στους ευρωατλαντικούς θεσμούς που έχoυν ως κύριο πυλώνα τις ΗΠΑ. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να γίνει αντιληπτό πάνω σε ποια μοτίβα κινείται η στρατηγική του συστήματος, ποιες είναι οι επιδιώξεις, αλλά και τα εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει.


Ένας από τους πρώτους στοχαστές στον αγγλοσαξωνικό χώρο θεωρείται ο πλοίαρχος Alfred Mahan, ο οποίος με το βιβλίο «Η επιρροή της ναυτικής δύναμης στην ιστορία 1600-1783» διατύπωσε την άποψη πως η πραγματικά μεγάλη δύναμη πρέπει να είναι θαλάσσια και εμπορική, ενώ πρέπει να ελέγχει την διώρυγα του Σουέζ και του Παναμά. Στην συνέχεια, ο μεγαλύτερος θεμελιωτής της σχολής αυτής, ο Halford Mackinder, ο οποίος στα βιβλία του «The Geographical Pivot of the History» και «Democratic Ideal and Reality», διατύπωσε αντίθετη άποψη, πως το πλεονέκτημα το έχει όποιος διοικεί την Pivot Area/Heartland (Κεντρική Γη), δηλαδή το κεντρικό τμήμα της Ευρασίας, καθώς με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των σιδηροδρόμων η πλάστιγγα θα έγερνε στις χερσαίες δυνάμεις. Γνωστή είναι η φράση του Mackinder στην οποία περικλείεται η θεωρία του: «Όποιος ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη κυβερνάει την Pivot Area/Heartland (Κεντρική Γη). Όποιος κυβερνάει την Pivot Area/Heartland (Κεντρική Γη), ελέγχει την Παγκόσμια Νήσο (την Ευρασία, World Island), Όποιος ελέγχει την Παγκόσμια Νήσο (Ευρασία, World Island) κυβερνάει ολόκληρο τον Κόσμο» (βλέπε Χάρτη 1). Κατά τον Mackinder η κυριαρχία της Heartland θα απέβαινε εις βάρος της εσωτερικής ή εξωτερικής ημισελήνου (Inner or marginal crescent), δηλαδή των περιοχών που βρέχονται από ανοικτές θάλασσες, γι’ αυτό προέτασσε την συνεχή εμπλοκή της Μεγάλης Βρετανίας ώστε το Pivot Area/Heartland να μην περιέλθει κάτω από τον πλήρη έλεγχο της Ρωσίας.


Χάρτης 1: Η θεώρηση του Mackinder

Ο τρίτος στοχαστής για τον οποίο θα μιλήσουμε είναι ο Nicholas John Spykman, ο οποίος συνδύασε τις θεωρίες των Mahan και Mackinder. Στο βιβλίο του «Η γεωγραφία της ειρήνης» υποστηρίζει πως η γεωγραφική απομόνωση της Pivot Area/Heartland αποτελεί μειονέκτημα και όχι πλεονέκτημα της χερσαίας δύναμης, ενώ βαρύνουσας σημασίας ήταν το Rimland (περιφερειακά εδάφη ή στεφάνη), περιοχή που ταυτίζεται με την εσωτερική ημισέληνο του Mackinder, ο έλεγχος της οποίας εμποδίζει την έξοδο της μεγάλης χερσαίας δύναμης στις θερμές θάλασσες (βλέπε Χάρτη 2). Για τον Spykman «όποιος ελέγχει το Rimland κυβερνά την Ευρασία, και όποιος κυβερνάει την Ευρασία ελέγχει τις τύχες του κόσμου». Γι’αυτό οι ΗΠΑ πρέπει να ελέγχουν την στεφάνη ώστε να είναι η παγκόσμια υπερδύναμη.


Χάρτης 2: Η θεωρία του Spykman

Επεκτείνοντας τις θεωρήσεις αυτών των στοχαστών οι σύγχρονοι αναλυτές, όπως οι Kennan, Brzezinski, Kissinger κ.α., προσπάθησαν να ανασχέσουν την Σοβιετική επέκταση ισχύος. Καθόλου τυχαίο ότι τρεις από τις μεγαλύτερες συκγρούσεις στην εποχή από το 1945 μέχρι και την πτώση της ΕΣΣΔ, ο πόλεμος της Κορέας, η επέμβαση των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και η επέμβαση της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν, έλαβαν χώρα στο Rimland. Σημειώνουμε πως και η περιοχή της Μέσης Ανατολής, η οποία βρίσκεται συνεχώς σε ανάφλεξη βρίσκεται στην ζώνη του Rimland, και πέραν των υδρογοναθράκων, προσφέρει εμπορικές οδούς και πρόσβαση στις θερμές θάλασσες. Ακόμα, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Ασία (αλλά και στην Κούβα και αλλού), στράφηκαν αναγκαστικά προς στην Σοβιετική Ένωση υιοθετώντας μαρξίζον προσωπείο, καθώς την εποχή εκείνη ήταν το μόνο αντίπαλο δέος απέναντι στην αποικιοκρατία που εκπροσωπούσε ο αγγλοσαξωνικός κόσμος, ενώ παράλληλα μπορούσαν να της προσφέρουν ως αντάλλαγμα την πρόσβαση στην περιοχή του Rimland.


Σήμερα, μπορούμε να εντοπίσουμε την διαμόρφωση μίας συνεργασίας της Ρωσίας με την Κίνα, οι οποίες παρά τις όποιες διαφορές τους, δρουν με κοινή συνισταμένη την αναχαίτιση της επιρροής των ΗΠΑ στην Ευρασία και την μείωση των κινδύνων που παράγονται από την εμπλοκή τους στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να ερμηνευθούν οι ολοένα και συχνότερες επιθέσεις του Τζορτζ Σόρος απέναντι στα δύο κράτη (ενδεικτικά: SOROS: ‘The dominant ideology in the world now is nationalism’ , George Soros: Investors in Xi’s China face a rude awakening). Η ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ πολιτική ανακοπής της επέκτασης ισχύος της Ρωσίας και της Κίνας εντοπίζεται σε τρεις άξονες. Ο πρώτος, για τον οποίο θα μιλήσουμε στο παρόν άρθρο, αφορά τον οριζόντιο άξονα που εκτείνεται από την Βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβάνει την Μέση Ανατολή και καταλήγει στην Κεντρική Ασία, ενώ περιλαμβάνει και την Ινδονησία. Ο δεύτερος άξονας αφορά την Ανατολική Ευρώπη, ενώ ο τρίτος αφορά την Άπω Ανατολή και σε αυτόν ανήκουν οι χώρες με μεγάλη δυτική επιρροή ή/και αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο έδαφός τους, όπως, η Ταϊβάν, η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες και η Νότια Κορέα. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται ζώνες, οι οποίες ανακόπτουν την προβολή ισχύος τόσο της Ρωσίας όσο και την Κίνας, ενώ εντείνουν την πίεση στο εσωτερικό τους, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την εθνική τους επιβίωση και την γεωγραφική τους ακεραιότητα (βλέπε Χάρτη 1).


Χάρτης 3: Με μπλε χρώμα ο άξονας ανακοπής ισχύος της Ρωσίας/Κίνας που αφορά την Ανατολική Ευρώπη. Με πράσινο χρώμα ο άξονας που αφορά τις χώρες με κυρίαρχο ισλαμικό στοιχείο. Με κίτρινο χρώμα ο άξονας που αφορά τις χώρες τhς Άπω Ανατολής με έντονη αμερικανική επιρροή ή/και αμερικανικές βάσεις.

Όπως παρατηρούμε, με τους άξονες και τα εργαλεία που προσφέρουν οι περιοχές αυτές, οι ΗΠΑ/ΝΑΤΟ προσπαθούν να ανακόψουν την επιρροή της Ρωσίας/Κίνας στην ζώνη του Rimland, ενώ ταυτόχρονα επιχειρούν την είσοδο και παγίωση τους στο Heartland. Ένα από τα κύρια οχήματα αυτής της πολιτικής είναι το ακραίο σουνιτικό Ισλάμ, όπως θα παρουσιάσουμε παρακάτω.


Η «αραβική άνοιξη» και το ακραίο Ισλάμ ως εργαλείο της αμερικανικής/νατοϊκής εξωτερικής πολιτικής


Βαθμηδόν από τις αρχές του 2000 εισήλθαμε σε μία νέα διεθνή πραγματικότητα, η οποία είχε ως κύριες συνιστώσες την εκ νέου ανάδυση της Ρωσίας και την γιγάντωση της Κίνας. Με την πτώση της Σοβιετικής Ενώσεως και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα το οικονομικό κέντρο της υφηλίου άρχισε να μεταφέρετε προς την Νοτιοανατολική Ασία, ενώ ιδιαίτερη στρατηγική και οικονομική σημασία απέκτησε η Ανατολική Ευρώπη. Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τέσσερις λόγους που συνέβη αυτό:


Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός Κίνας/Ρωσίας με τις ΗΠΑ. Καθώς τα σύνορα του ΝΑΤΟ μετακινήθηκαν ανατολικότερα με την είσοδο πρώην σοσιαλιστικών χωρών, όπως, η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία στον στρατιωτικό βραχίονα των ΗΠΑ, το κέντρο βάρους του ανταγωνισμού με την Ρωσία μεταφέρθηκε εκεί. Έτσι, το διεθνές σύστημα επέλεξε να μετατοπίσει τους πόρους από την Δυτική Ευρώπη στις περιοχές αυτές, οι οποίες ως σύνορο των δύο κόσμων πρέπει να έχουν οικονομική ευμάρεια, που αποτελεί το κύριο εργαλείο ήπιας ισχύος του αμερικανικού συστήματος. Το ίδιο συνέβη και στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η Κίνα μετά την προσέγγιση με τις ΗΠΑ με τους Νίξον και Μάο, αλλά και με τις μεταρρυθμίσεις στην μετα-μαοϊκή εποχή άρχισε να γνωρίζει τεράστια οικονομική άνθηση. Όμως, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την άνοδο της ως παγκόσμιας δύναμης, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να μεταφέρουν τις επενδύσεις τους από την ενδοχώρα και τα παράλια της Κίνας στις γειτονικές χώρες, ώστε να δημιουργήσουν ένα τόξο ανάσχεσης της οικονομικής επιρροής που ασκεί. Άμεση συνέπεια των παραπάνω είναι οι ολοένα και αυξανόμενες εντάσεις στην θάλασσα της Νότιας Κίνας, έναν κατεξοχήν χώρο δράσης του αγγλοσαξονικού παράγοντα (US and China clash at UN over South China Sea disputes).


Οι ευκαιρίες που δίνονται στο κεφάλαιο για την παραγωγή μεγαλύτερων υπεραξιών. Η πτώση των σοβιετικών καθεστώτων και οι μεταρρυθμίσεις της Κίνας παρουσιάστηκαν ως ευκαιρίες για τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες για να μετατοπίσουν την οικονομική τους δραστηριότητα στην Ανατολική Ευρώπη και την Νοτιοανατολική Ασία. Οι περιοχές αυτές δίνουν την ευκαιρία δημιουργίας υψηλότερων υπεραξιών καθώς το σημερινό μέσο ποσοστό αμοιβών επί του συνόλου του κόστους εντοπίζεται στην Νοτιοανατολική Ασία, με τον δείκτη να ανέρχεται σε μόλις 5%. Ως απόρροια των παραπάνω παρατηρείται η πίεση για την μείωση του εργατικού κόστους και στην Δυτική Ευρώπη, γεγονός που ενισχύεται από την πτώση της ΕΣΣΔ, της οποίας η ύπαρξη ανέβαζε τον πήχη στα εργασιακά δικαιώματα λόγω του ανταγωνισμού με το σύστημα των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ.


Η τήξη των πάγων στο αρκτικό κύκλο. Η τήξη των πάγων στην περιοχή της Αρκτικής μειώνει έτι περαιτέρω την σημασία της Μεσογείου ως διαμετακομιστικό κόμβο και ενδυναμώνει τον ρόλο της Ρωσίας, αφού καθιστά ευκολότερη την εκμετάλλευση του πλούτου της περιοχής και δημιουργεί νέους εμπορικούς δρόμους προς τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό, οι οποίοι είναι πολύ συντομότεροι και οικονομικότεροι των θαλασσίων οδών του Σουέζ, του διάπλου του Ειρηνικού και του περίπλου της Αφρικής. Σύμφωνα με το National Geographic μάλιστα, μέχρι το 2035 ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα διαθέτει πάγους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, γεγονός που ίσως αλλάξει όλη την θεώρηση για το Heartland και το Rimland (Arctic summer sea ice could disappear as early as 2035 ).


Το σχιστολιθικό αέριο και το Green Deal. Η εκμετάλλευση κοιτασμάτων σχιστολιθικού αερίου και η πολιτική μείωσης της εξάρτησης των νατοϊκών οικονομιών από τους υδρογονάνθρακες (Green Deal), οδηγεί στην απαγκίστρωση των ΗΠΑ από τις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές, ενώ προκαλεί τριγμούς στην σχέση τους με τις σουνιτικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, όπως δείχνει η πρόσφατη υπογραφή στρατιωτικής συνεργασίας Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας (Σαουδική Αραβία- Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία για κοινή στρατιωτική συνεργασία ).


Για τις ΗΠΑ είναι αδύνατο να διαθέσουν τους οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους που απαιτούνται ώστε να ελέγξουν ολόκληρη την ζώνη του Rimland, ενώ τα δεδομένα που αναφέραμε παραπάνω συντείνουν στην σταδιακή απεμπλοκή τους από τον οριζόντιο άξονα που ξεκινάει από το Μαρόκο, διασχίζει όλη την Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή και καταλήγει στην καρδιά της Ασίας, καθώς ο ανταγωνισμός με την Ρωσία και την Κίνα επικεντρώνεται πλέον στην Ανατολική Ευρώπη και την Νοτιοανατολική Ασία. Έτσι, δημιουργείται ένα στρατηγικό κενό στην λεκάνη της Μεσογείου και την Κεντρική Ασία, που η Κίνα και η Ρωσία μπορούν να εκμεταλλευτούν. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε το Belt and Road Initiative, με το οποίο η Κίνα φιλοδοξεί να οικοδομήσει τους νέους εμπορικούς «δρόμους του μεταξιού» και να αυξήσει έτι περαιτέρω την επιρροή της στην περιοχή (βλέπε Χάρτη 4). Ακόμα, οι επενδύσεις της Κίνας στην Αφρική ολοένα και αυξάνονται περισσότερο (βλέπε Χάρτη 5).